رشد طبیعی گفتار و زبان

رشد گفتار و زبان: سفری شگفت‌انگیز از تولد تا بزرگسالی

/0 دیدگاه /در , /توسط

مقدمه: آغازی بر درک دنیای زبان

رشد گفتار و زبان، یکی از شگفت‌انگیزترین و پیچیده‌ترین فرآیندهایی است که هر انسانی در طول زندگی خود تجربه می‌کند. این توانایی، نه تنها کلید ورود کودک به دنیای ارتباطات اجتماعی است، بلکه نقشی حیاتی در توسعه شناختی، عاطفی و آموزشی او ایفا می‌کند. از اولین گریه‌ها در بدو تولد تا گفتگویی پیچیده و معنادار در بزرگسالی، این سفر پر از نقاط عطف و الگوهای رشدی مشخص است. شناخت این الگوها برای والدین، مربیان و به‌ویژه متخصصین گفتاردرمانی ضروری است تا بتوانند رشد طبیعی را تشخیص داده و در صورت بروز هرگونه تأخیر یا اختلال، به موقع مداخله کنند. در این مقاله، به بررسی مهم‌ترین ویژگی‌های رشد گفتار و زبان در مقاطع سنی مختلف می‌پردازیم و با استناد به دیدگاه‌های برجسته محققانی چون پائول (Paul)، بیشاپ (Bishop) و اوئنز (Owens)، ابعاد این فرآیند پیچیده را روشن‌تر می‌سازیم. این سه نام، از ستون‌های اصلی علم زبان‌شناسی و آسیب‌شناسی گفتار و زبان به شمار می‌آیند و نظریاتشان مبنای بسیاری از پژوهش‌ها و مداخلات بالینی در سراسر جهان است.

مقاطع کلیدی رشد گفتار و زبان: گام به گام تا تسلط

رشد گفتار و زبان یک فرآیند پیوسته است، اما می‌توان آن را به مقاطع کلیدی تقسیم کرد تا ویژگی‌های برجسته هر دوره را بهتر شناخت:

۱. دوره پیش‌زبانی (Prelinguistic Period): تولد تا ۱۲ ماهگی

این دوره، پایه و اساس ارتباطات آینده کودک را بنا می‌نهد، حتی پیش از آنکه او اولین کلمه خود را بر زبان آورد.

  • پیش‌نیازهای ارتباطی: در این مرحله، مهارت‌های حیاتی نظیر توجه مشترک (یعنی توانایی کودک و مراقب در توجه همزمان به یک شیء یا رویداد)، نوبت‌گیری (شروع تعاملات رفت و برگشتی، مانند «دالی بازی») و قصد ارتباطی (تلاش برای برقراری ارتباط، حتی بدون کلمات، مثل اشاره کردن) شکل می‌گیرند. این مهارت‌ها از دیدگاه پائول، برای توسعه زبان گفتاری ضروری هستند.
  • تولیدات آوایی: مسیر رشد آوایی از گریه‌های اولیه آغاز می‌شود که نیازهای کودک را نشان می‌دهد. سپس، در حدود ۲ تا ۴ ماهگی، غرغر کردن (cooing) که شامل صداهای واکه ای و حلقی است، ظاهر می‌شود. در نیمه دوم سال اول (حدود ۶ تا ۹ ماهگی)، ببلینگ (babbling) یا غان و غون کردن آغاز می‌شود که شامل تولید زنجیره‌ای از هجاها است (مثال: «با-با-با»، «دا-دا-دا»). این مرحله از نظر اوئنز بسیار مهم است، زیرا کودک صداهای زبان مادری را تمرین می‌کند.
  • درک زبان: کودک به صداهای محیطی و گفتار واکنش نشان می‌دهد، نام خود را تشخیص می‌دهد و حدوداً در ۹ تا ۱۲ ماهگی می‌تواند کلمات ساده مانند «نه» یا «بیا» را درک کند.

۲. دوره تک‌کلمه‌ای  :(Single-Word Period) ۱2 تا ۱۸ ماهگی

این دوره نقطه عطفی در رشد زبان است؛ زمانی که کودک برای اولین بار کلمات با معنا را به کار می‌برد.

  • اولین کلمات: حدوداً در یک سالگی، اولین کلمات با معنا (مانند «مامان»، «بابا»، «آب») ظاهر می‌شوند. این کلمات اغلب به اشیا، افراد یا رویدادهای مهم در زندگی کودک اشاره دارند.
  • ویژگی‌های واژگانی: دایره واژگان کودک به‌آرامی گسترش می‌یابد. از دیدگاه پائول، کودک از این کلمات نه تنها برای نام‌گذاری، بلکه برای بیان مقاصد ارتباطی مختلف مانند درخواست کردن، اعتراض کردن یا اشاره کردن استفاده می‌کند.
  • درک زبان: کودک دستورات ساده‌تری را درک می‌کند و می‌تواند به سؤالات «کجا؟» یا «چی؟» واکنش نشان دهد.

۳. دوره دوکلمه‌ای و آغاز جمله‌سازی :(Two-Word and Early Sentence Period) ۱۸ تا ۲۴ ماهگی

این دوره با رشد چشمگیر واژگان و آغاز ترکیب کلمات مشخص می‌شود.

  • انفجار واژگانی (Vocabulary Spurt): بین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی، سرعت کسب واژگان به طرز چشمگیری افزایش می‌یابد. کودک ممکن است روزانه چندین کلمه جدید یاد بگیرد.
  • ترکیب کلمات: کودک شروع به استفاده از اولین عبارات دو کلمه‌ای می‌کند (مثال: «بابا رفت»، «آب بده»، «ماما توپ»). این عبارات معمولاً از نوع «تلگرافی» هستند، به این معنا که کلمات اضافی (مانند حروف اضافه یا افعال کمکی) حذف می‌شوند و فقط کلمات کلیدی باقی می‌مانند.
  • نکات دستوری: آغاز کاربرد قواعد دستوری ابتدایی و استفاده از لحن سؤالی (مثال: «مامان؟» برای پرسیدن «مامان کجاست؟») نیز در این دوره دیده می‌شود.
  • درک زبان: کودک می‌تواند دستورات پیچیده‌تر را درک کند و عبارات موقعیتی را بفهمد. اوئنز بر این باور است که تعاملات روزمره با مراقبان، نقش مهمی در شکل‌گیری و گسترش جملات اولیه کودک ایفا می‌کند.

۴. دوره جملات ساده و پیچیده‌تر :(Early and Later Multi-Word Sentences) ۲ تا ۵ سالگی

این دوره شاهد یک رشد جهشی در تمامی ابعاد زبان است؛ از گرامر پیچیده‌تر گرفته تا توانایی‌های مکالمه‌ای.

  • رشد دستوری: کودک به‌تدریج از جملات سه کلمه‌ای و بیشتر استفاده می‌کند و به‌تدریج ضمایر، حروف اضافه، زمان‌های مختلف افعال و ساختارهای دستوری پیچیده‌تر را به کار می‌برد. جملات طولانی‌تر و کامل‌تر می‌شوند.
  • رشد واژگانی و معنایی: گنجینه لغات انتزاعی افزایش می‌یابد (مثال: مفاهیمی مانند «بزرگ‌تر»، «کوچک‌تر»، «زودتر»، «دیرتر»). کودک مفاهیم پیچیده‌تر را درک می‌کند و می‌تواند در مورد رویدادهای گذشته یا آینده صحبت کند.
  • رشد کاربردشناختی (Pragmatics): کودک شروع به انجام مکالمات ساده‌تر می‌کند، نوبت‌گیری در صحبت کردن بهبود می‌یابد و او می‌تواند گفتار خود را برای مخاطب یا موقعیت‌های مختلف تنظیم و حتی اصلاح کند. پائول بر نقش تعامل اجتماعی در رشد زبان کاربردی تأکید فراوان دارد.
  • رشد آوایی و واج‌شناختی (Phonological Development): وضوح گفتار به‌شکل قابل توجهی بهبود می‌یابد و کودک بیشتر واج‌ها و الگوهای آوایی زبان فارسی را کسب می‌کند. در این دوره، اکثر صداهای گفتاری به‌درستی تولید می‌شوند، اگرچه برخی اشتباهات واج‌شناختی ممکن است همچنان وجود داشته باشند.

در این دوره، بیشاپ به تفاوت‌های فردی در رشد زبانی اشاره می‌کند و عوامل ژنتیکی و محیطی را در سرعت و کیفیت این رشد موثر میداند.

۵. دوره پیشرفت زبانی و ورود به مدرسه (۵ سالگی به بعد): آمادگی برای یادگیری رسمی

با توجه به اینکه در ایران آموزش رسمی از پایان ۶ سالگی آغاز می‌شود، این دوره اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند، زیرا کودک برای ورود به محیط آموزشی و مواجهه با «زبان تحصیلی» آماده می‌شود.

  • زبان در پیش‌دبستانی (۵ تا ۶ سالگی): در این دوره، کودک مهارت‌های زبانی لازم برای ورود به مدرسه را تقویت می‌کند. این شامل افزایش چشمگیر دایره واژگان، توانایی روایت داستان (گفتن داستان‌های منسجم و متوالی)، درک دستورات چندمرحله‌ای، و مهارت‌های سوادی نوظهور (emergent literacy) مانند آگاهی واج‌شناختی (توانایی تشخیص و دستکاری صداها در کلمات) و درک مفهوم کتاب و متن نوشتاری است. این مهارت‌ها پایه‌های سوادآموزی رسمی را تشکیل می‌دهند.
  • ورود به مدرسه و زبان تحصیلی (۶ سالگی به بعد): با آغاز آموزش رسمی و ورود به دبستان، کودک با نوع جدیدی از زبان به نام زبان تحصیلی (Academic Language) مواجه می‌شود. این نوع زبان با زبان محاوره‌ای روزمره تفاوت دارد و شامل واژگان تخصصی‌تر، ساختارهای دستوری پیچیده‌تر (مانند جملات مرکب و پیچیده)، و توانایی درک و تولید متن‌های نوشتاری است که برای موفقیت در دروس مختلف ضروری است.
  • پیچیدگی‌های کاربردشناختی: در این دوره، توانایی‌های کاربردشناختی کودک به‌مراتب پیچیده‌تر می‌شود. او می‌تواند روایت‌پردازی‌های پیچیده‌تر انجام دهد، استدلال کند، شوخی‌ها را درک کند و مفاهیم انتزاعی‌تر را به کار ببرد.
  • ارتباط زبان شفاهی و نوشتاری: اهمیت توانایی‌های زبانی شفاهی قوی برای موفقیت در خواندن و نوشتن در مدرسه پررنگ‌تر می‌شود. کودکانی که پایه زبانی شفاهی قوی‌تری دارند، معمولاً در یادگیری خواندن و نوشتن موفق‌تر هستند.

بیشاپ به نقش زبان در یادگیری اشاره می کند و مشکلات زبانی را که می‌تواند بر موفقیت تحصیلی و عملکرد کلی کودک در مدرسه تأثیر بگذارد، مورد بررسی قرار می‌دهد. او تأکید می‌کند که مشکلات زبانی حل‌نشده می‌تواند به چالش‌های تحصیلی و اجتماعی منجر شود.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری: اهمیت شناخت مسیر رشد

سفر رشد گفتار و زبان، از اولین صداها در بدو تولد تا تسلط بر پیچیدگی‌های زبان در محیط‌های اجتماعی و تحصیلی، یک فرآیند پیوسته و اعجاب‌انگیز است. هر مرحله، پایه‌ای برای مراحل بعدی به شمار می‌رود و دستیابی به مهارت‌های جدید، نیازمند تکمیل مهارت‌های پیشین است.

شناخت دقیق این ویژگی‌ها و الگوهای رشد طبیعی، از اهمیت حیاتی برخوردار است. برای والدین، این آگاهی می‌تواند به درک بهتر روند تکامل فرزندشان کمک کند و آن‌ها را قادر سازد تا محیطی غنی از نظر زبانی فراهم آورند. برای مربیان، شناخت مراحل رشد، امکان شناسایی دانش‌آموزانی را فراهم می‌کند که ممکن است نیاز به حمایت اضافی داشته باشند. و برای متخصصین گفتاردرمانی، این دانش، ابزاری اساسی برای شناسایی به‌موقع تأخیرها یا اختلالات احتمالی در رشد گفتار و زبان، ارزیابی دقیق، و در نهایت، ارائه مداخلات مناسب و هدفمند است. با بهره‌گیری از رویکردهای مبتنی بر شواهد و دیدگاه‌های متخصصانی چون پائول، بیشاپ و اوئنز، می‌توانیم بهترین حمایت را برای کودکان در مسیر پرفراز و نشیب یادگیری و تسلط بر زبان فراهم آوریم و به آن‌ها کمک کنیم تا پتانسیل کامل ارتباطی خود را شکوفا سازند.

منابع

Bishop, D. V. M. (2014). Categorical versus dimensional approaches to childhood language disorders: The state of play. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 55(4), 312-320.

Owens, R. E. (2016). Language Development: An Introduction. Pearson.

Paul, R., & Norbury, C. F. (2012). Language Disorders from Infancy Through Adolescence: Listening, Speaking, Reading, Writing, and Communicating. Mosby.

screen time

آیا سروکار داشتن با صفحات نمایش[1] ( مانند تلویزیون و انواع رایانه و گوشی) بر رشد زبانی کودکان اثر دارد؟

/0 دیدگاه /در , /توسط

سرو کار داشتن با صفحات نمایش (مانند جستجو و بازی در گوشی و لپ تاپ، تماشای برنامه های تلویزیونی و استفاده از انواع سی دی های آموزشی یا تفریحی) بخشی از زندگی ما و فرزندان ما است. بر اساس مطالعات انجام شده، از زمان همه گیری کرونا، متاسفانه مدت استفاده از این صفحات در زندگی کودکان تا 52 درصد افزایش پیدا کرد.  با بیشتر شدن این زمان، سوالات متعددی برای والدین پیش آمده است. مانند این که:

  • چه مدت زمانی برای استفاده فرزندم مجاز است؟
  • آیا استفاده خیلی طولانی از صفحات مجازی و تلویزیون روی رشد زبانی فرزندم اثر می گذارد؟
  • آیا برنامه های آموزشی دیجیتال مفیدند؟

محققین درباره استفاده کودکان از صفحات نمایش و چگونگی تاثیر آن بر رشد زبانی کودکان مطالعاتی داشته اند. برخی از نتایج این بررسی ها در ادامه می آید:

استفاده طولانی از صفحات نمایش کمکی به رشد زبان نمی کند و احتمالا مانع آن می شود

بیشتر مطالعات نشان می دهند که افزایش زمان استفاده از صفحات نمایش نه تنها ارتباطی با توانایی های  زبانی کودکان  نداشته بلکه با آن رابطه منفی هم دارد. برای مثال در مرور 42 مطالعه سال 2020 مشخص شد کودکانی که زمان بیشتری با صفحات سروکار داشته اند از توانایی های زبانی کمتری برخوردارند. مطالعه دیگری که روی 152 کودک نوپا انجام شد نشان داد آن هایی که زمان بیشتری را صرف صفحات کرده اند توانمندی های زبانی ضعیف تری داشته اند. مشابه این مطالعه، یافته پژوهش دیگری در 2022 حاکی از آن است که کودکان محدوده سنی 17 تا 36 ماهه ای که زمان بیشتری به تماشای صفحات پرداخته بودند خزانه واژگان محدودتری داشتند. با این همه این مطالعه رابطه ای بین میزان استفاده از صفحات و توانایی های زبانی کودکان کوچک تر (بین 12 تا 16 ماهه) پیدا نکرده است.

هرچه استفاده از صفحات دیرتر آغاز شود بهتر است

مطالعات بر روی کودکان در محدوده سنی زیر دو سال بین سن شروع استفاده از صفحات و توانمندی های زبانی و شناختی آن ها در آینده، رابطه ای پیدا کرده اند – کودکانی که زودتر شروع به استفاده از صفحات نمایش کرده اند، مهارت های ضعیف تری دارند. این یکی از دلایلی است که راهنماهای صفحات نمایش، عموما پیشنهاد کرده اند که کودکان حداقل تا دو سالگی با این صفحات سروکار نداشته باشند.

در کودکان بالای دو سال، آنچه که در صفحات نمایش تماشا می کنند ممکن است تفاوتی ایجاد بکند یا نکند

بررسی ها نشان داده اند که تماشای برنامه های کاملا آموزشی برای کودکان بالای دوسال فوایدی در بر دارد. برنامه های آموزشی که به اشیا برچسب می زنند، بطور مستقیم با خود کودک صحبت می کنند، و فرصت هایی را فراهم می کنند تا کودک بصورت کلامی پاسخ بدهد، ممکن است برای مهارت های زبانی آن ها مفید باشد. با این وجود، مطالعه دیگری که کودکان بالای دو سال را مورد توجه قرار داده بود، ارتباطی بین محتوایی که تماشا می کنند با مهارت های  زبانی آن ها پیدا نکرد.

کودکان زیر دو سال از برنامه های آموزشی بهره ای نمی برند

هرچند ممکن است نمایش های آموزشی برای کودکان بالای 2 سال فوایدی داشته باشد، به نظر نمی رسد بچه های زیر دو سال از این نمایش ها بهره ای ببرند. پژوهش ها یافته ای نداشته اند که نشان بدهد بین تماشای برنامه های آموزشی و مهارت های زبانی بچه های کوچک در سال های بعد، رابطه ای وجود دارد.

اگر درحین تماشای صفحات نمایش با کودک خود تعامل داشته باشید اوضاع فرق می کند

مطالعات نشان داده اند کودکانی که هنگام تماشای برنامه ها با والدین خود تعامل و گفتگو داشته اند، در آینده مهارت های زبانی بهتری خواهند داشت. این یافته موید همه بررسی هایی است که نشان می دهند تعامل و گفتگو با مراقبین برای رشد زبانی کودکان مفید است.

درمورد کودکان با تاخیر در زبان چطور؟

در حالی که بیشتر تحقیقات به طور خاص به کودکانی که تاخیر زبانی دارند توجه نکرده است، ما می‌توانیم از اطلاعات بالا برای فکر کردن به بهترین راه‌ها برای کمک به کودکان با تاخیر در رشد زبان استفاده کنیم.می دانیم کودکان دارای تاخیرهای زبانی به فرصت های زیادی نیاز دارند تا بشنوند و از زبان در حین تعاملات لذت بخش استفاده کنند. هرچه زمان تعامل، بازی، و گفتگو ی بچه ها با والدین و مراقبینشان بیشتر باشد، فرصت هایی که برای تمرین برقراری ارتباط و آموختن کلمات جدید دارند بیشتر خواهد بود. اگر کودک به تنهایی مدت زیادی را صرف تماشای صفحات نمایش کند، ممکن است به این معنی باشد که فرصت کافی برای مشغول شدن و گفتگوی رفت و برگشتی با سایرین را ندارد. یعنی زمان کمتری را صرف یادگیری و تمرین برقراری ارتباط می کنند.

نتیجه چیست؟

کودکان زبان را از راه تعامل روزمره با افراد مهم زندگی خود می آموزند. هیچ چیز نمی تواند جایگزین زمانی شود که شما برای سرگرمی و گفتگو با فرزندتان می گذرانید. واقعیت این است که صفحات نمایش بخشی از زندگی روزمره ما هستند. راه هایی وجود دارد که می توانید از زمانی که کودکتان روی صفحه های نمایش می گذراند بهترین استفاده را ببرید. مانند:

  • توجه داشته باشید که فرزندتان چه چیزی را تماشا می کند–  در مورد کودکان بالای دوسال، انتخاب برنامه های آموزشی برای رشد زبان آن ها بهتر است.
  • هنگام استفاده از صفحات نمایشی با کودک خود تعامل داشته باشید– تماشای برنامه ها به همراه کودک و صحبت درباره آنچه می بیند به او کمک می کند تا چیزهای جدیدی یاد بگیرد. از طرف دیگر، اگر کودک به تنهایی برنامه ای را تماشا کند چیز زیادی از آن یاد نخواهد گرفت.
  • سعی کنید از راهنماهای محدودیتِ استفاده از صفحات نمایش پیروی کنید– آکادمی متخصصین اطفال امریکا و جامعه متخصصین اطفال کانادا سروکار داشتن با صفحات نمایشی را برای کودکان زیر دو سال توصیه نمی کنند. آنها پیشنهاد می کنند که میزان استفاده کودکان 2 تا 5 سال به یک ساعت در روز محدود شود.
  • کتابخوانی و زمان بازی را فراموش نکنید! –  محققین نگران آن هستند که زمان استفاده از صفحات نمایش جانشین زمان بازی کودکان شود، چرا که در این صورت  تاثیر منفی بر رشد زبان کودک خواهد داشت.

می دانیم که بازی “کار کودکان” است، و آن ها وقتی با والدین یا مراقبین خود بازی و یا به کتاب ها نگاه می کنند خیلی چیزها درمورد تعامل و زبان می آموزند. اطمینان از این که کودک وقت کافی دارد که با شما بازی و به کتاب ها نگاه کند، شما را مطمئن می کند که فرزندتان زبان مفید را به مقدار زیاد می شنود و تعامل رفت و برگشتی (دو سویه) را تمرین می کند.

منبع: https://www.hanen.org/Helpful-Info/Articles/Screen-Time-Affecting-Childrens-Language.aspx

[1] Screen time

توصیه هایی به والدین برای بهبود ارتباط با کودکان

/0 دیدگاه /در /توسط
ادامه مطلب

خاموشی انتخابی (Selective Mutism)

/0 دیدگاه /در /توسط

–نوعی اختلال اضطراب دوران کودکی است که با ناتوانی در صحبت کردن و برقراری ارتباط در موقعیت های انتخاب شده توسط کودک، مشخص می شود.

–بعضی از کودکان یا بزرگسالان هرگز در خارج از خانه صحبت  نمی کنند ، برخی نجوا می کنند ، و بعضی دیگر فقط با افراد معدودی صحبت می کنند.

_ کودک انتخاب نمی کند که در چه موقعیتی حرف نزند، بلکه موقعیت و افراد را برای ارتباط انتخاب می کند.

–کودکان معمولاً در مدرسه صحبت نمی کنند، این امر  باعث اختلال در عملکرد تحصیلی ، آموزشی و یا اجتماعی  آنها می شود.

– کودکان گاهی اوقات از طریق روش های غیرکلامی مانند ، اشاره کردن و نوشتن ارتباط برقرار می کنند.

ملاک های تشخیص
(DSM-5; APA, 2013, p. 195)

–با توجه به اینکه کودک صحبت می کند  ولی در برخی از موقعیت ها حرف نمی زند

–اختلال در پیشرفت تحصیلی ، شغلی یا ارتباط اجتماعی وجود دارد

–حداقل باید  یک ماه از شروع اختلال گذشته باشد. این زمان محدود به اولین ماه ورود به مدرسه نیست

–عدم صحبت کردن ناشی از عدم آگاهی از / یا راحت بودن با زبان گفتاری که باید در موقعیت اجتماعی بکار رود، نباشد

–با اختلالاتی  چون  طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی و یا اختلال سایکوتیک  همراه نیست

این رفتارها روشی برای محافظت از خود در طی تجربه اضطراب شدید است اما ممکن است بنظر برسد  که کودک عمدا این کار را می کند(Kotrba, 2015).

علائم و نشانه های اضطراب و هراس اجتماعی
Beidel, Turner, & Morris, 1999; Kearney, 2010)

–عدم تماس چشمی

–چسبیده به والدین

–قایم شدن

–گریختن

–گریه کردن

–منجمد شدن

–اگر ازاو  خواسته بشه در جمع حرف بزند، شدیدا ناراحت می شود

–در جای عمومی غذا نمی خورد –هنگام گرفتن عکس یا فیلم، مضطرب است

–در استفاده از دستشویی عمومی مضطرب است

علائم ارتباط کلامی

–مکالمه را نه تنها شروع نمی کند بلکه در گفتگو ها شرکت هم نمی کند

–اگر کودک قرار باشد حرف بزند، از حرکات بیانگر، سرتکان دادن، اشاره کردن و پچ پچ  استفاده می کند

–نگران است که نادیده گرفته شود

–از مسخره شدن هراس دارد

–شدیدا نگران قضاوت دیگران در مورد حرف زدنش است

نقش آسیب شناس گفتار و زبان

–درمورد نیازهای  کودکان دارای موتیسم انتخابی و نقش SLP  در تشخیص و درمان ، به متخصصان دیگر آموزش می دهد

–کودکانی را که مشکلات زبانی و ارتباطی دارند، شناسایی کرده  و برای ارزیابی های تکمیلی ارجاع می دهد

–ارزیابی جامع، منطبق بر فرهنگ در حیطه های زبان، گفتار و ارتباط را انجام می دهد

–برای تشخیص وجود یا عدم وجود موتیسم انتخابی، با اعضای تیم تشخیص همکاری می کند

–برای بررسی وجود مشکلات دیگر، علت شناسی، و تسهیل دسترسی به ارزیابی های جامع، کودک را به متخصصین دیگر ارجاع می دهد

–برنامه درمان اختلال ارتباطی را طراحی می کند

–تدوین برنامه های درمانی ، ارائه درمان ، مستند سازی درمان و تعیین معیارهای ترخیص

–مشاوره به افراد دارای موتیسم انتخابی و خانواده های نزدیک و دور درمورد مسائل مربوط به ارتباط و ارائه آموزش با هدف جلوگیری از عوارض بیشتر

–مشاوره و همکاری با سایر متخصصان ، اعضای خانواده ، مراقبان و دیگران برای تسهیل در پیشرفت  برنامه درمانی،نظارت و ارزیابی مجدد

–افزایش اطلاعات در مورد شناسایی ماهیت موتسیم انتخابی و درمان های مناسب از طریق پژوهش هایی که در این زمینه انجام شده است

–طبق کد اخلاقی آشا ، گفتاردرمانگر باید دوره آموزشی خاص در زمینه موتیسم انتخابی را بگذراند(ASHA, 2016)

ارتباط اجتماعی (Social Communication)

/0 دیدگاه /در /توسط

ارتباط اجتماعی (Social Communication)

ارتباط اجتماعی یعنی توانایی استفاده از سبک زبانی متناسب با موقعیت های مختلف اجتماعی،  که متشکل  است از :

  • تعامل اجتماعی(social interaction )
  • شناخت اجتماعی (social cognition )
  • کاربرد (pragmatics)  
  • پردازش زبان (language processing)

مهارت های ارتباط اجتماعی عبارتند از :

  • توانایی تغییر سبک گفتار ،
  • در نظر گرفتن دیدگاه دیگران ،
  • درک و استفاده صحیح از قوانین برای ارتباط کلامی و غیر کلامی ،
  • استفاده از جنبه های ساختاری زبان (واژگان، نحو و صرف و واج )

بین ارتباط اجتماعی ، زبان شفاهی و  زبان نوشتاری رابطه پیچیده ای وجود دارد.مهارت های ارتباط اجتماعی هم برای بیان و هم برای درک  زبان در هر دو شکل شفاهی و نوشتاری لازم است. مهارت های شفاهی و نوشتاری زبان ، امکان برقراری ارتباط مؤثر را در انواع بافت های اجتماعی و اهداف مختلف فراهم می آورند

رفتارهای ارتباط اجتماعی مانند تماس چشمی ، بیان چهره ایی  و زبان بدن تحت تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی و فردی است. بنابراین طیف وسیعی از هنجارهای رفتاری در افراد، خانواده ها و فرهنگ های مختلف وجود دارد( Curenton & Justice، 2004؛ Inglebret، Jones، & Pavel، 2008).

اختلال ارتباط اجتماعی

در اختلال ارتباط اجتماعی، فرد قادر نیست رفتار ارتباطی کلامی یا غیرکلامی  خود را با موقعیت اجتماعی ایی که در آن قرار گرفته است، تنظیم کند. اختلال اصلی در تعامل اجتماعی، شناخت اجتماعی و کاربرد است. نقائصی چون ناتوانی در هماهنگی مطلب با شنونده، رعایت قواعد مکالمه و داستان گویی، درک مطالب مبهم در رفتار فرد مشاهده می شود. (DSM5 2013)این اختلال می تواند منجر به مشکلاتی در زمینه  مشارکت در موقعیت های اجتماعی، روابط بین  همسن و سالان،موفقیت تحصیلی و شغلی در اینده شود

اختلال ارتباط اجتماعی می تواند به طور تنها یا به همراه اختلالات دیگر مشاهده شود:

  • ناتوانی ذهنی  (intellectual disability  )
  • ناتوانی های رشدی (developmental disabilities)
  • ناتوانی های یادگیری (learning disabilities  )
  • اختلالات زبان شفاهی (spoken language disorders)
  • اختلالات زبان نوشتاری (written language disorders)
  •  نقص توجه / اختلال بیش فعالی (attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD))
  • جراحات مغزی (کودک و بزرگسال)  (traumatic brain injury (pediatric and adult)
  • زبان پریشی (aphasia)
  • زوال عقل (dementia)
  • آسیب نیمکره راست (right-hemisphere damage)

در مورد اختلال طیف اوتیسم (ASD) ، مشکلات ارتباطات اجتماعی یک ویژگی تعیین کننده ، همراه با الگوهای محدود و تکراری رفتار است. بنابراین ، اختلال ارتباطات اجتماعی در ارتباط با ASD قابل تشخیص نیست.

علائم و نشانه ها
تاثیر این اختلال بر روی رفتار بستگی به سن، مرحله رشدی و بافت ارتباطی دارد. این اختلال روی رفتارهای ارتباط اجتماعی زیرتاثیرمنفی دارد:

–           برخورد مناسب در ابتدای ارتباط (مانند سلام واحوالپرسی)

–           برقراری ارتباط متناسب با شنونده وموقعیت ارتباطی

–           درک و بیان داستان

–           رفتارهای مکالمه (شروع یا ورود به مکالمه ، حفظ موضوع ، گرفتن نوبت)

–           ترمیم شکست ارتباطی (به عنوان مثال ، بازگویی مجدد هنگامی که مطلب گفته شده درک نشده باشد)

–           استفاده از سیگنالهای کلامی (نوای گفتار) و غیرکلامی مناسب (حرکات بیانگر) برای تنظیم تعامل

–           تفسیر سیگنالهای کلامی و غیر کلامی دیگران در طول تعامل

–           درک زبان استعاره

–           درک اطلاعاتی که صریحاً بیان نشده است (استنباط کردن)

–           ایجاد و حفظ دوستی

هنجارهای فرهنگی بعنوان اختلال محسوب نمی شوند

اختلال زبان شفاهی (Spoken Language Disorders (SLD)

/1 دیدگاه/در /توسط

اختلال زبان شفاهی یعنی آسیب قابل توجه در فراگیری و استفاده از از زبان گفتاری، زبان اشاره و یا هردو. این اختلال به دلیل  نقص در درک  و یا تولید زبان در حیطه های واج شناسی، معناشناسی، صرف ، نحو و کاربرد زبان ایجاد می شود و در طول زندگی ادامه داشته و علائم ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند. 

اگر اختلال زبان شفاهی همراه با ناتوانی ذهنی، تاخیر کلی رشد، آسیب شنوایی یا سایر اختلالات حسی، اختلال در عملکرد حرکتی،  سایر اختلالات ذهنی یا پزشکی نباشد، بعنوان اختلال تکاملی زبان (Developmental language disorders DLD) شناخته می شود  که در گذشته آسیب ویژه زبان نامیده می شد(specific language impairment (SLI).)

اختلال زبان شفاهی ممکن است در صورت وجود شرایط دیگر نیز رخ دهد مانند:

  • autism spectrum disorder (ASD),
  • intellectual disabilities (ID),
  • developmental disabilities (DD),
  • attention deficit hyperactivity disorder (ADHD),
  • traumatic brain injury (TBI),
  • psychological/emotional disorders,
  • hearing loss

با وجود اینکه در هر یک از شرایط فوق ، بیمار دارای ویژگی ها و رفتارهای منحصر به فردی است، اما  مشکلات زبانی ، ویژگی مشترک بین همه آنهاست. (رایس و وارن ، 2004).

كودكانی كه اختلال  زبان گفتاری دارند اغلب در یادگیری خواندن و نوشتن نیز مشكل دارند و یا خواهند داشت.  از طرف دیگر، کودکانی که مشکل خواندن و نوشتن دارند ، اغلب در زبان گفتاری  بخصوص در مهارت های سطح بالای گفتاری مانند گفتمان اکتشافی (expository discourse)اختلال دارند (Scott & Windsor, 2000)

برخی از کودکان مبتلا به اختلالات زبانی ممکن است مشکل ارتباط اجتماعی داشته باشند ، زیرا پردازش زبان در کنار تعامل اجتماعی ، شناخت اجتماعی و  عمل گرایی، ارتباطات اجتماعی را تشکیل می دهد.

ناتوانی های یادگیری (Learning disabilities (LD)  ) و اختلالات زبانی نیز ارتباط تنگاتنگی دارند ، اگرچه رابطه دقیق بین این دو کاملاً مورد توافق همه  نیست. معمولاً اختلالات زبان قبل از  تشخیص ناتوانی در یادگیری شناسایی می شود و اغلب بر عملکرد تحصیلی کودک تأثیر می گذارد. در این مرحله کودک به عنوان یک ناتوان در یادگیری شناخته می شود ، حتی اگر  زیربنای آن یک اختلال زبانی باشد.  اختلال زبانی به ویژه در کسانی که در  یادگیری خواندن و نوشتن مشکل دارند، به مراتب بیشتر مشاهده می شود.

منبع: وبسایت انجمن گفتار و شنوایی آمریکا www.asha.org